Een gespleten persoonlijkheid
Door Fleur de Weerd“Als redacteuren met een verhaal aankomen over een man die met een eend in bed slaapt, is dat alleen voor mij niet genoeg reden om te gaan filmen. Ik wil in Man Bijt Hond geen karikatuur laten zien.” Michael Abspoel is al elf jaar de stem en programma-samensteller van het NRCV-programma Man Bijt Hond. Fleur de Weerd ging in gesprek met hem over het belang van humor, menswaardige journalistiek en liefde voor een programma.
Michael Abspoel zit aan tafel in zijn bescheiden huurhuis in de Baarsjes. Hij woont er al eenentwintig jaar. In de tuin staat de yogastudio van zijn vriendin. Ze is naar een spiritualiteitscongres in het buitenland. Abspoel is al elf jaar de stem van Man Bijt Hond. Met zijn theatrale stemgeluid luidt hij iedere avond het programma in. ‘Aan het begin van de avond, spoedt Nederland zich huiswaarts. Het is weer etenstijd. Het ideale moment om eens rustig de dag door te nemen.’ Maar Abspoel is niet alleen de stem, hij is ook de samensteller van het programma. Een rol waarin hij probeert de geportretteerde mensen in al hun authenticiteit aanvaardbaar neer te zetten.
Geen satire
“Mensen die Man Bijt Hond als satirisch programma zien hebben het mis,” volgens Abspoel. “Wij vragen ons voortdurend af waarom mensen zijn zoals ze zijn. Hoe weird een persoon ook is, hij heeft een tweede laag. Die man gaat om een reden met zijn eend naar bed. Als een eenzame homoseksueel allerlei vrijwilligerswerk doet om de eenzaamheid op te vullen, is juist dat laatste interessant. Als je dat kunt laten zien, gaat de kijker van zo iemand houden. We krijgen nauwelijks klachten van de mensen die we portretteren.”
Abspoel vergt veel van zijn redactie. ‘”Redacteuren van Man Bijt Hond moeten kunnen observeren. Dit vergt talent. Ze vinden me wel eens knorrig, omdat ik doorhamer dat het belangrijk is verder te kijken dat een bizarre hobby. Niet zonder trots vertelt hij verder: ‘zelfs de beste verslaggevers hebben tijd nodig om in dat gevoel te komen. Want je moet leren te observeren. En de goede vragen stellen. Niet ‘waarom doe je dat’ maar ‘goh wat vervelend voor je’. Dan heb je een natuurlijker gesprek met iemand.”
Is mensen in hun waarde laten zo makkelijk als het lijkt? Abspoel schudt zijn hoofd. “Reporters of programmamakers zijn wat dat betreft gevaarlijker dan de mensen die in beeld zijn. Wij zoeken de lach bewust niet op. De kijker heeft die nuance misschien niet altijd in de gaten, maar als je op de lach monteert of ernaar vraagt ga je over een bepaalde grens en dat willen wij niet. Situatiehumor is de beste humor,” legt hij uit. “Bijvoorbeeld: Twee broers zijn een doodskist aan het uitzoeken. Eentje struikelt en valt in de kist. Dat is natuurlijk een krankzinnige scene. Maar je moet beseffen dat de mensen de krankzinnigheid van de situatie zelf ook inzien. Wij kunnen zoiets prima uitzenden. Bij Hart van Nederland mogen ze zoiets niet brengen. Wij kunnen dat wel omdat wij relativeren. Omdat we laten zien dat we mensen niet te serieus nemen, kunnen we ook dingen laten zien die het leven maken tot wat het is. Humor is belangrijk om die boodschap te verpakken. Zo kun je vreemde hobby’s, maar ook ziekte en eenzaamheid met een knipoog brengen.”
Leren pakjes en zweepjes
“Ik ben niet een persoon die iedere dag met blijdschap opstaat, ik leef met een gezond wantrouwen.” Abspoel denkt na. “Het leven is niet altijd leuk, maar ik vind het wel belangrijk in mijn werk een positieve boodschap te brengen. Misschien wil ik daarom wel een feelgood programma maken. In die zin ben in eigenlijk een gespleten persoonlijkheid. Echt een ram,” voegt hij lachend toe.
Abspoel werkt al sinds 1988 bij de NCRV. In 1998 werd hij voor het eerst als voice-over ingezet bij een vijftal spotjes voor een campagne van de Nederlandse Christelijke Radio-Vereniging. “Dat was iets in de trant van: ‘houdt u ook zo van leren pakjes en opwindende vrouwen met zweepjes? Dan moet u geen lid worden van de NCRV.’ Nogal gewaagd voor de NCRV in die tijd hè?” Abspoel grijnst. “Een jaar later hebben ze me gevraagd om Man Bijt Hond in België te onderzoeken. De stem werd ik na een voice-test voor Man Bijt Hond. Op het begin zette ik te hard aan en werd teruggefloten. Toen had het een tijdje echt zo’n keurigere NCRV-toon. De kijkers moesten aan het programma wennen dus mocht het niet te theatraal. Daarna ben ik het steeds meer naar mijn hand gaan zetten. Mijn stem is de personificatie van het programma.” Abspoel weegt zijn woorden en zucht. “Het nadeel is dat je als een soort Goede Tijden Slechte Tijden-acteur altijd met je programma geassocieerd wordt. Als ik eerlijk ben moet ik toegeven dat ik er af en toe onder lijd. Alsof je niet anders kan of wil.”
‘Bent u niet de stem van dat ene programma?’
“Ik grap wel eens met de hoofdredactrice dat we tot onze dood bij Man Bijt Hond zitten. Je kunt namelijk ook het slachtoffer van je programma worden, ook al heb je het nog zo lief. Man Bijt Hond is mijn kindje. Je moet er dingen naast doen want anders krijg je het probleem als het in het kader van de bezuinigingen een keer afloopt. Dan gaat iedereen zich afvragen ‘wat moeten we met die man doen? Hij kan toch alleen maar dat. Daarom zing ik en maak theater met vrienden. Bovendien ben ik nu bezig mijn diensten aan te bieden als stemcoach. Ik vind het erg leuk om met mijn ervaring de jongere generatie wat bij te brengen,” aldus de 52-jarige.
Wat leert hij zo iemand dan? “Nou als we kijken naar jou, zou jij bijvoorbeeld iets beter kunnen articuleren. Je mond is iets te bescheiden voor mijn gevoel. Je stem is nu kleiner dan je bent. Maar”, legt hij uit “je stem alleen is niet alles, het gaat er om dat je hem kunt aanpassen. Als je de adjudant van Prins Bernard belt, moet je een andere toon aanslaan dan als met een vrouw belt die net haar dochter heeft verloren. Je moet kunnen intunen en jezelf wegcijferen. Journalisten zijn in die zin eigenlijk net acteurs. Als ik met jou zou oefenen zou ik beginnen met de vraag: wie wil jij vandaag warm krijgen?”
Abspoels stem heeft in werkelijkheid niet veel gemeen met zijn Man Bijt Hond-stem. Hij is hoger, jonger. Hij wordt dan ook bijna nooit herkend. Eén keer, toen hij werd aangehouden door de politie, vertelt Abspoel grijnzend. “Die agente vroeg me: bent u niet de stem van dat ene programma?” Abspoel zet zijn theatrale Man Bijt Hond stem op, “ja, zei ik toen, hopende dat ik er onder uit zou komen. Maar het mocht niet baten. Ik moest alsnog mee naar het bureau.”
Lees meer uit de categorie interview
Linkse hobbyisten
Door Eileen RosBeeld: Linkse Hobby De rode sticker met daarop de woorden ‘Linkse Hobby’ plakt in heel Nederland op posters, gebouwen, deuren en verkeersborden. Het is een ludiek protest tegen de plannen fors te gaan bezuinigen op door bepaalde politici zogenoemde ‘Linkse Hobby’s’ als kunst en cultuur, milieu en ontwikkelingssamenwerking. Het relaas van een bebaard tweetal uit […]